آفت کرم غوزه پنبه

آفت کرم غوزه پنبه  Helicoverpa armigera

آفت کرم غوزه پنبه با نام علمی Helicoverpa(Heliothis) armigera (Hübner, 1808)  يكي از آفات مهم پنبه، توتون، گوجه فرنگي، يونجه، خشخاش، كنف، شبدر، ذرت، نخود، كنجد، بادمجان، سويا، لوبيا، ذرت خوشه اي، كدو و شاهدانه مي باشد .بسيار پلي فاژ بوده و در دنيا بيش از۷۰ گونه گياه ميزبان براي آن گزارش شده است.گونه  H. armigera  از لحاظ پراكنش يكي از گسترده ترين آفات كشاورزي در سراسر آفريقا، خاورميانه،جنوب اروپا، هند، آسياي مركزي و جنوب شرقي، شرق و شمال استراليا، نيوزلند و بسياري از جزاير شرقي اقيانوس آرام مي باشد.

ويژگي هايي نظير پلي فاژي، توانايي تحرک و جابجايي بالا. توانايي توسعه مقاومت به اكثر حشره كش هاي متداول باعث گشته تا اين حشره به يك آفت مهم در يك دامنه جغرافيايي وسيع تبديل گردد. در ايران خسارت شديد آن از پنبه كاري هاي استان هاي شمال و مركز ايران گزارش شده است.(گرگان، گنبد، دشت مغان، كرمان و فارس). ميزان خسارت كرم غوزه پنبه را در شمال ايران در سال هاي عادي ۱۰ _ ۲۵ %. و میزان خسارت در سال هاي طغياني ۵۰ _ ۷۰ % محصول گزارش كرده اند.

• Kingdom: Animalia
• Phylum: Arthropoda
• Class: Insecta
• Order: Lepidoptera
• Superfamily: Noctuoidea
• Family: Noctuidae
• Genus: Helicoverpa
• Species: H. armigera

زیست شناسی :

در بررسي آفت کرم غوزه در روي گوجه فرنگي در منطقه جيرفت و كهنوج، تعداد تخم هاي كرم غوزه  H. armigera  در نسل اول 769 . و نسل دوم 497 عـدد ، طـول دوره رشد جنين تــخم 3 تا 6 روز. طول دوره لاروي 20 تا 22 روز ، مدت زمان شفيرگي 17 تا 19 روز. طول عمـر شب پره كرم غوزه 13 تا 16 روز تعيين شده است.

زمستان گذراني به حالت شفيرگي در عمق ۱۰-۴ سانتيمتري زمين مي باشد .تخم ريزي شب ها انجام مي گيرد. پروانه ماده تخم هاي خود را به طور پراكنده و انفرادي روي علف هاي هرز وگياهان زراعي مي گذارد. تخم ريزي شب ها انجام مي گيرد و پروانه ماده تخم هاي خود را به طور پراكنده و انفرادي روي علف هاي هرز وگياهان زراعي مي گذارد. در مزارع پنبه روي برگ ها و در مزارع ذرت روي نخ هاي غلاف تخم گذاري مي كند. هر حشره ماده ۵۰۰ تا ۲۷۰۰ عدد تخم مي گذارد. پروانه ها بوته هاي پنبه شاداب و بوته هايي كه داراي غنچه و گل  هستند براي تخ مگذاري ترجيح مي دهد. كرم غوزه در نقاط كوهستاني و مرتفع ۳ نسل، در سواحل درياي ۴ نسل و در نقاط گرمسيري تا ۵ نسل دارد.

نحوه خسارت کرم غوزه پنبه :

در مزارع پنبه، لاروهاي آفت کرم غوزه از برگ هاي جوان، غوزه ها و بذور گياهان ميزبان خود تغذيه مي كند. لاروهاي جوان پس از خروج از تخم ابتدا ازجوانه هاي انتهايي و برگ هاي تازه تغذيه نموده. سپس به غنچه، گل و غوزه حمله كرده. و با سوراخ كردن غوزه ها و ورود به داخل آنها از الياف پنبه تغذيه كرده. و همچنين غوزه هاي باقي مانده طول الياف شان كوتاه، كثيف شده و ارزش اقتصادي خود را از دست مي دهند. كرم غوزه در بالاي غوزه معلق مي نمايد و فضولات سبز رنگ خود را در حوالي قاعده غوزه ها پراكنده مي سازد.

هر لارو۲۰-۱۶ غنچه و غوزه را مي تواند مورد حمله قرار دهد. زيان آفت در پنبه كاري ها از نسل دوم به بعد مشهود است. و خسارت آن در نسل سوم روي مزارع پنبه و خصوصا سويا كه بسيار خوش خوراک تر از پنبه مي باشد، شديد است. در نسل چهارم نشو و نماي كرم غوزه اغلب مصادف با سرماي پائيزه شده و از بين مي رود. شدت صدمات آفت در پنبه و سويا كاري ها از اواسط تيرماه تا اواسط مهرماه و مصادف با ظهور حداكثر غنچه و گل و غوزه هاي جوان در مزرعه پنبه و غلاف ها در مزارع سويا مي باشد.

روش های کنترل آفت کرم غوزه پنبه :

• کنترل زراعی و بهداشت گیاهی
• کنترل بیولوژیک و غیر شیمیایی
• مبارزه شیمیایی

کنترل زراعی و بهداشت گیاهی:

1. خرد كردن و زير خاک بردن بقاياي گياهي مزارع پنبه.
2. شخم عميق و آب تخت زمستانه. جهت از بين بردن شفيره هاي زمستان گذران( در صورت وجود شرايط اب و هوايي) پس از برداشت مزرعه براي كاهش شفيره هاي زمستان گذران.
3. كشت بذور دلينته و زودرس پنبه .
4. كشت به موقع تا فنولوژي مناسب گياه با پيك جمعيت آفت دريك زمان قرار نگيرد.
5. ضدعفوني بذور با سموم توصيه شده .
6. وجين به موقع و مبارزه با علف هاي هرز تابستانه و زمستانه مزرعه( گاو پنبه و تاج خروس). و حاشيه آن جهت جلوگيري از جلب و انتقال آفات به داخل مزرعه و توليد و بقاي نسل آفات زمستان گذران.
7. استفاده از هورمون تنظيم كننده رشد ونمو در تير و مردادماه در مزارع پنبه
8. استفاده از برگ ريزها در شهريور ماه و اوايل مهرماه در مزارع پنبه
9. قطع آبياري در اوايل مهر ماه

کنترل بیولوژیک و غیر شیمیایی:

رهاسازي نوبت اول با مشاهده اولين پروانه آفت کرم غوزه در مزارع پنبه كه در تله هاي فروموني شكار شده اند. و با مشاهده اولين تخم آفت كه معمولا مصادف با شروع مرحله غنچه در مزارع پنبه است صورت ميگيرد. تله های فروموني در مزارع حوالي مراكز خدمات و به تعداد حداقل ۲ عدد به ازاي هر منطقه خاص آب و هوايي نصب می گردد.

• در مرحله اول به ازاي هر هكتار 2 گرم زنبور تريكوگراما در قالب 200 تريكوكارت 0/01 گرمي رهاسازي ميگردد. ميشود.
• با توجه به اينكه بيشترين اهميت رهاسازي در نسل اول كرم غوزه است. رهاسازي نوبت دوم 5 تا 7 روز بعداز نوبت اول به ميزان 3 گرم در هكتار در قالب 300 تريكوكارت 0/01 گرمي صورت ميگيرد.
• رهاسازي نوبت سوم به فاصله 5 روز بعداز رهاسازي نوبت دوم به ميزان يك گرم در هكتار همراه با 1000 زنبور ماده براكون در هر هكتار انجام مي گيرد.
• رهاسازي عليه نسل دوم كرم غوزه روي پنبه و تداخل نسل. رهاسازي نوبت چهارم به فاصله 10 تا 15 روز بعداز رهاسازي نوبت سوم به ميزان 2 گرم زنبور تريكوگراما در هر هكتار انجام ميگيرد.
• رهاسازي نوبت پنجم به فاصله يك هفته بعداز رهاسازي نوبت چهارم با 2 گرم زنبور تريكوگراما همراه با 1000 عدد زنبوربراكون ماده در هر هكتار انجام ميگيرد.
• ده روز پس از رهاسازي نوبت پنجم از مزارع پنبه هفته اي دو بار آماربرداري مي شود. با بررسي 200 بوته در صورت وجود ميانگين يك لارو سن 3 در هر مترمربع رهاسازي نوبت ششم به فاصله ده روز پس از رهاسازي نوبت پنجم با 1000 عددزنبور براكون ماده تكرار ميشود.

در كاربرد حشره كش هاي بيولوژيك حاوي باكتري  Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki (Btk) در تلفيق با ساير عوامل بيولوژيك (شامل زنبور هاي پارازيـت تريكوگرامـا و براكـون). يـا بـه صـورت مسـتقل و در قالب برنامه مديريت تلفيقي كنترل آفات براي كنترل لاروهاي سنين پايين طبق برچسب توصيه مي شود.

مبارزه شیمیایی:

جمعیت های مخرب این آفت معمولا تا اواخر فصل ظاهر نمی شوند. اما پس ازآن که سم پاشی علیه آفات دیگر مانند سنک، دشمنان طبیعی موجود در مزرعه را از بین برد. تهاجم شدید کرم غوزه آغاز می شود. پس باید از حشره کش ها فقط هنگامی استفاده شود که جمعیت آفت از حد آستانه زیان اقتصادی بیش تر شود. و بوته ها نیز دارای تعداد زیادی غنچه و غوزه کوچک سبز باشند. که امکان باز شدن آن ها تا پایان فصل وجود داشته باشد. پس از شروع باز شدن غوزه ها نیازی به مبارزه نیست.!! چون غوزه ها به حد کافی رسیده اند و غنچه ها و غوزه های کوچکی هم که وجود دارند تا پایان فصل فرصت باز شدن را پیدا نخواهند کرد.

اســتفاده از تله هــای نــوری و فرومونــی به همراه فرومون به منظــور پیش آگاهــی، موفقیــت در کنتــرل را بیشتــر میکنــد.

رعایت نکات زیـر می تواند تأثیر سموم را بهبود بخشد:

• در صورت اجبار بـه استفاده از آب شور و قلیایی، از مواد کاهنده pH استفاده شود.
• استفاده از سورفاکتانت ها و روغن های مناسب برای بهبود پخش قطره سم و چسبندگی آن.
• سمپاشی در زمان مناسب؛
• بــه هم زدن پیوسته محلول سم توجه شود. از سلامت همزن داخل مخزن اطمینان حاصل شود.
• در انتخاب نوع سم دقت شود و حتما کارشناسان مجرب گیاهپزشکی مشاوره انجام پذیرد.
• از اختلاط بی مورد سم ها با یکدیگر و با کودهای شیمیایی پرهیز شود. در صورت اختلاط، از قابلیت اختلاط پذیری دو ماده اطمینان حتما حاصل شود.

منابع:

اسكويي و يدائي، 1397. دستورالعمل اجرايي مديريت كرم غوزه در زراعت پنبه.

مجني و همکاران، 1384. بررسي زيست منطقه اي كرم غوزه Helicoverpa armigera در مزارع پنبه استان گلستان.

عارفی و جوکار، 1397. کرم غوزه پنبه و کنترل تلفیقی آن.